राजेन्द्रप्रसाद पनेरु / कञ्चनपुर: ‘सामाजिक न्यायका लागि हामी र हाम्रो रुपान्तरण अभियान’मा आवद्ध दलित अगुवाहरुले आज शुक्लाफाँटा नगरपालिकाका नगर प्रमुख रण बहादुर महरालाई भेटेर दलित समुदायलाई लक्षित गरी बजेट विनियोजन नगरेको प्रति असन्तुष्टि पोखेका छन । नगरपालिकाले नगर क्षेत्रमा बसोवास गर्ने दलित समुदायलाई सम्बोधन हुने गरी बजेट विनियोजन गर्ने नगरेको र विनियोजित बजेट पूर्ण समावेशी र समानुपातिक हुन नसकेको दलित अगुवा शिवी लुहारले बताउनु भयो । दलित समुदायलाई राज्यको मूलप्रवाहमा ल्याउनका लागि बजेटको प्रभावकारी रुपमा कार्यान्वयन गरिनु पर्ने उहाँको भनाई थियो । दलित समुदायका हक अधिकार सम्बोधन हुने गरी योजना तर्जुमा तथा बजेट विनियोजन संगै कार्यान्वयन गर्नु पर्ने उहाँले बताउनु भयो । स्वस्फुर्त रुपमा संगठितभै दलित अगुवाहरुले दुई महिना अघि देखि जिल्ला व्यापी अभियान सञ्चालन गरेका छन ।
अभियान अन्र्तगत हक अधिकारका लागि स्थानिय तहलाई खवरदारी गर्ने र दलित समुदायलाई अधिकारका लागि जागरण पैदा गर्ने कार्य अभियान अन्र्तगत भैरहेको छ । सोही अभियान अन्र्तगत दलित अगुवा अनिता नेपालीको नेतृत्वमा नगरपालिका पुगेको टोलीले नगर प्रमुखको ध्यानाकर्षण गरेको छ । नगरपालिकाबाट बजेट विनियोजन गरी प्रभावकारी ढंगबाट कार्यान्वयन गर्न गराउनका लागि १२ बुदें माग अघि सार्दै नगर प्रमुखलाई मौखिक र ध्यानाकर्शष पत्र मार्फत जानकारी दिईएको अभियानका संयोजक नेपालीले बताउनु भयो । उहाँका अनुसार ५९ औं अन्र्तराष्ट्रिय रंगभेद तथा छुवाछुत उन्मुलन दिवश नगरपालिकाको आयोजनामा मनाउनु पर्ने, माध्यमिक कक्षा सम्म अध्ययनरत दलित समुदायका सम्पुर्ण वालवालिकाहरुलाई निशुल्क अध्ययनको व्यवस्था गरिनु पर्ने, उच्च शिक्षा तथा प्राविधिक शिक्षा निः शुल्क र छात्रवृत्ति सहित अध्ययनको व्यवस्था गर्ने र दलित समुुदायले सञ्चालन गर्दै आएका पेशा तथा व्यवसायलाई आधुनिकीकरण गरी स्वरोजगार मुखि बनाउनका लागि नगरपालिकाले कार्य गर्नु पर्ने माग सहितको ध्यनाकर्शण पत्र बुझाईएको छ ।
“बैदेशिक रोजगारमा जाने दलित युवा युवतीका लागि मागमा आधारित सीप विकास तालिम सञ्चालन गर्न माग गरेका छौं” दलित अगुवा राम बहादु चुनाराले भन्नु भयो, “नगरपालिकाद्वारा गरीने सम्पुर्ण कर्मचारी लगायतका अन्य नियुक्तिहरुमा पुर्ण समावेशी समानुपातिक प्रतिनिधित्वकोे ग्यारेण्टीको माग गरिएको छ ।” मुक्त हलिया पुर्नस्थापन कायविधि पारित गरी नगरपालिकाको वडा नं १ वन्शाहमा रहेको अधुरो पुनःस्थापन कार्यलाई व्यवस्थित ढंगबाट पुनः स्थापन गरिनु पर्ने उहाँको भनाई रहेको छ । उहाँका अनुसार पुनः स्थापन भएका मुक्त हलियाहरुलाई आय आर्जनतथा रोजगारमुलक कार्यक्रम संग जोडी स्वरोजगार बनाउने माग अघि सारिएको छ । छुटमुक्त हलियाको तथ्याङ्कसंकलन गर्ने कार्य संगै भूमिहिन दलितहरुका लागि जग्गा सहति आवासको व्यवस्था मिलाईनु पर्ने,जोखिमपुर्ण अवस्थामा नदी किनारमा रहेका दलित वस्तीहरुको संरक्षणका लागि योजना बनाई प्राथमकिकिकरण गर्नु पर्ने दलित अगुवा रन सिंह सुनारले बताउनु भयो । “नगरपालिका भित्र रहेका विपन्न दलित वस्तीहरुमा निशुल्क स्वास्थ्य बिमाको व्यवस्था गरी दलित शसक्तिकरण ऐन बनाई पािरत गरी लागु गरिनु पर्छ” उहाँले भन्नु भयो, “दलित समुदायलाई कृषिमा पहु“च अभिबृद्धि गरी स्वरोजगार बनाउने तर्फ नगरपालिकाले चासो दिनु पर्छ ।” नगर प्रमुख रण बहादुर महराले दलित समुदायका लागि नगरपालिकाको साधन श्रोतले भ्याउने सम्मको कार्य गर्न पछि नहटने बताउनु भयो ।
“क्षमता अनुसारका कार्यक्रमहरु लागु गर्न प्रतिवद्ध छौं” उहाँले भन्नु भयो, “क्षमताले नभ्याउने कार्यक्रमका लागि प्रदेश र संघीय सरकार संग पहल गरी दलित समुदायले उठाएका मुद्दा सम्बोधन गछौं ।” घरवार बिहीन दलित समुदायका लागि आवास योजना कार्यान्वयनका लागि पहल भैरहेको बताउनु भयो । मुक्त हलिया पुनः स्थापनको कार्य प्राविधिक कारणले रोकिएको उल्लेख गर्नु हुदै उहाँले कित्ता सानो बनाईदा समस्या आएको बताउनु भयो । “यस बारेमा थुप्रै छलफल भएका छन” उहाँले भन्नु भयो, “कानुनी रुपमा कसरी अगाडी जाने भन्ने बारे विचार विमर्श भैरहेका छन ।” मुक्त हलिया पुनः स्थापनका लागि चालु आबमा विनियोजित रु पाँच लाखको ठाउमा रु ५० लख बजेटको व्यवस्था गर्न प्रतिवद्ध रहेको उहाँको भनाई थियो । बर्गिय पक्षधर भएको कुरा अघि सार्दै नगर प्रमुख महराले जातीय विभेद विरुद्ध सबैले एकजुट भएर लाग्नु पर्ने बताउनु भयो । जातपतकै कारण दलित समुदायले अमानविय छुवाछुत र उत्पीडन सहनु परेको गुनासो नगर समक्ष गरेका थिए । राज्यले दलित समूूदाय माथि हुने जातीय भेदभाव तथा छुवाछुत जन्य अपराधलाई नियन्त्रण गर्न बनाएका कानून कानूनमा मात्र सिमित रहने प्रभावकारी कार्यान्वयन गर्न नचाहनु विडम्बनाको विषय रहेको दलित अगुवा विनोद विसिले बताउनु भयो । नगरपालिकाको कुल जनसङख्यामा दलित समुदाय १७ प्रतिशत रहेका छन । अधिकार लागि सञ्चालन गरिएको अभियान जिल्लाका नौ वटै पालिकामा पुरयाईने दलित अगुवाहरुको भनाई छ । नगर प्रमुखलाई बुझाईएको ध्यानाकर्शण पत्रमा उल्लेखित मागहरु सम्बोधन नभए सशक्त रुपमा चरणवद्ध रुपमा आन्दोलनमा जाने दलित अगुवाहरुको भनाई रहेको छ ।
