कञ्चनपुर — थाकेको ज्यान, सुन्निएका खुट्टा । आधा शरीर नांगै । कोठाभित्रै प्लास्टिकको कुर्सीमा बसिरहेका उनी बेला बेलामा पीडाले चिच्याउँछन् । लामो श्वास लिन्छन् । केहीबेरमै शान्त हुन्छन् । कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपलिका–९ मटेनाका देवराम बादी १० दिनदेखि यस्तै पीडामा छन् । मृगौला पीडित उनी लकडाउनका कारण डायलसिस हुन नसकेर घरमै थन्किएका छन् ।
कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका–९ मटेनामा डायलसिस गर्न नपाएर घरमै थला परेका श्रीमानको स्याहार गर्दै आशा बादी । तस्विर स् भवानी भट्टरकान्तिपुर
देवरामको ५ वर्षदेखि भारत उत्तर प्रदेशको बरेलीमा डायलसिस भइरहको थियो । हप्तामा दुईपटक श्रीमती आशाले उनलाई बरेली पु¥याउँथिन् । कहिले गहना बेचेर त कहिले छिमेकीसंँग ऋण काढेर उनले श्रीमानको उपचार गराइरहेकी थिइन् । लकडाउनसँगै नाका बन्द हुने सुनेपछि आशाले श्रीमानलाई त्यहीँ बस्ने गरेर बरेली पु¥याएकी थिइन् ।
दुई महिनासम्म बरेलीको अमन केयर अस्पतालमै बसेर उनको डायलसिस गरिएको थियो ।
‘दुई महिनासम्म अस्पतालमै बसेर उपचार गराएँ, खर्च सकिएपछि घर फर्किएँ,’ आशाले भनिन्, ‘लकडाउनका कारण खाना खानसमेत समस्या भयो, अस्पतालकै कर्मचारी र बिरामीले दिएको पिठो चामल गुजारँे ।’
दुई महिनामा डायलसिसमा मात्रै ७० हजार भारु खर्च भएको उनले बताइन् । बरेलीबाट आशाले श्रीमानलाई जेठ २० मा घर ल्याएकी हुन् । अहिले बरेलीबाट ल्याएको औषधीसमेत सकिएपछि झनै समस्या भएको आशाले बताइन् ।
देवरामले तीनरचार दिनदेखि खाना खान पनि छाडेका छन् । दुखाइले बोल्न पनि सक्दैनन् । हिँडडुल गर्न पनि सक्दैनन् । उपचार नपाएर दिन प्रतिदिन थला पर्दै गएको उनले बताए । ‘अब त खाना खान मन पनि लाग्दैन,’ उनले भने, ‘मेरा लागि कोही पनि भएन, यस्तै मर्ने भए ।’
लकडाउनअघि पनि डायलसिसका लागि हप्तामा दुईपटक बरेली जाने गरेको आशाले बताइन् । एकपटकमा ६र७ हजार खर्च हुने गरेको उनले बताइन् । उपचारकै लागि उनले सबै गरगहना बिक्री गरेकी छिन् ।
श्रीमानको उपचारमै भएको दुई कट्ठा जमिन पनि बिक्री भएको उनले दुखेसो पोखिन् । ज्याला मजदुरी गरेर पिठो चामल जुटाउने उनलाई लकडाउनका कारण झनै समस्या भएको छ ।
‘यतिबेला काम पनि केही पाइँदैन, उपचारसँगै सांँझ बिहानसमेत के खाने भन्ने भएको छ’ आशाले भनिन्, ‘यस्तो बेला सहयोग माग्न जांँदा पनि कोरोनाको डरले कोही नजिकै आउँदैनन् ।’
नेपालमा डायलसिस निशुल्क हुन्छ भन्ने सुनेकी उनले श्रीमानलाई धनगढी र कोहलपुरसम्म पु¥याइन् । तर त्यहाँ डायलासिस गराउनेको संख्या धेरै भएकाले उनका श्रीमानको उपचार सम्भव भएन ।
लकडाउनअघि एकपटक उनले ३० हजार खर्चेर श्रीमानलाई कोहलपुर पु¥याइन् । त्यहाँ एकपटक मात्रै डायलासिस भएको र अर्काेपटक नहुने भन्दै घर पठाएको उनले बताइन् । त्यसपछि गाउँलेबाटै ऋण काढेर बरेली गएको उनले सुनाइन् ।
२७ वर्षीय देवराम एसएलसी पास गरेर कामको खोजीमा भारत पसेका थिए । भारतको महाराष्ट्रमा होटेलमा काम पनि पाए । सबैथोक राम्रै चलेको थियो । घर परिवारको रेखदेखदेखि दुई कोठे भवनसमेत बनाए ।
५ वर्षअघि अचानक मृगौलामा समस्या देखिएपछि उनी घर फर्किएका हुन् । त्यहि बेलादेखि उनले नियमित रुपमा बरेलीमा डायलसिस गराउँदै आएका छन् । नेपालमा निशुल्क डायलसिस हुने भनिएपनि उनीजस्ता कैयौं मृगौला पीडित बिरामी अहिले पनि भारतमै भर पर्नुपर्ने बाध्यता छ ।
देवरामका दाइ शेरराम महाकालीको बगरमा गिट्टी बालुवा चाल्ने काम गर्छन् । त्यसैबाट भएको आम्दानीले घर खर्च चलाएका छन् । तीन महिनादेखि लकडाउन सुरु भएपछि उनको रोजगारीसमेत खोसिएको छ ।
गिट्टी बालुवा चाल्ने काम पनि बन्द भएको छ । ‘उपचार मात्रै होइन खानपिनसमेत बन्द हुने अवस्था आएको छ,’ देवरामकी भाउजु कल्पनाले भनिन्, ‘गाउँमा अरु काम पनि पाइन छाड्यो ।’
शेरराम पनि पत्थरीका बिरामी छन् । उनी पनि नियमित रुपमा औषधि सेवन गर्छन् । भाइको उपचारसँगै घरपरिवारको खर्च जुटाउन भएपनि गिट्टी बालुवा चाल्न बगरमा जाने गरेका हुन् । यहाँ करिब ३५ परिवार बादीको बसोबास छ ।
उनीहरुको प्रमुख रोजगारी भनेको बगरमा गिट्टी वालुवा चाल्नु नै हो । पछिल्लो पटक लकडाउनका कारण सबै बेरोजगार भएका छन् ।
आशाले श्रीमानको उपचारका लागि वडा कार्यालयदेखि नगरपालिका र प्रशासनसमेत धाइसकेकी छिन् । तर कतैबाट पनि उनले राहत पाइनन् । उनले कम्तिमा निस्शुल्क डायलसिसको सेवासमेत पाउन सके निकै राहत हुने आशा गरेकी छिन् ।
‘डायलसिस निस्शुल्क भन्छन्, तर हामीले त्यहांँ गए ठाउँ नै छैन भन्छन्,’ उनले भनिन्, ‘सबै ठाउँमा धाउँदाधाउँदा थाकिसक्यौं ।’ –कान्तिपुर
